Dioksyny są przemysłowymi produktami ubocznymi powstającymi między innymi podczas spalania, przy niedostatecznym dopływie tlenu, komunalnych i przemysłowych odpadów zawierających chlor, podczas pożarów lasów, spalania olejów napędowych zawierających chlor oraz w zwykłych paleniskach domowych. Ich obecność w środowisku w dużym stopniu związana więc jest z działalnością człowieka.
Są to substancje toksyczne kumulujące się w tłuszczu i występujące w rybach bałtyckich w większych stężeniach niż w innych produktach żywnościowych.
Zagrożenie dioksyn dla zdrowia związane z:
- Toksycznym działaniem na skórę – powstaje trądzik chlorowy – na twarzy nieregularnie wyniosła powierzchnia skóry ze zgrubieniami i stwardnieniami
- Zmianami poziomu hormonów tarczycy z następstwem upośledzenia rozwoju sprawności psychomotorycznej
- Działaniem rakotwórczym (nowotwory płuc, przewodu pokarmowego)
- Niebezpieczeństwem dla kobiet do 3 miesiąca ciąży – obumieranie zarodka lub wykształcenie wad rozwojowych.
| Rodzaj zanieczyszczenia | Dopuszczalny poziom obowiązujący do 2012 r. przy TEF1998 | Dopuszczalny poziom obowiązujący od 1.01.2012 przy TEF2005 |
|---|---|---|
| Mięso ryb i produktów z nich otrzymywanych | ||
| Suma dioksyn (WHO-PCDD/F-TEQ) | 4 ng/kg świeżej masy | 3,5 ng/kg świeżej masy |
| Suma dioksyn i polichlorowanych bifenyli o właściwościach podobnych do dioksyn (WHO-PCDD/F + dl-PCB-TEQ) | 8 ng/kg świeżej masy | 6,5 ng/kg świeżej masy |
| Suma wskaźnikowych polichlorowanych bifenyli (ndl-PCB) | - | 75 µg/kg świeżej masy |
| Tkanka mięśniowa węgorza | ||
| Suma dioksyn (WHO-PCDD/F-TEQ) | 4 ng/kg świeżej masy | 3,5 ng/kg świeżej masy |
| Suma dioksyn i polichlorowanych bifenyli o właściwościach podobnych do dioksyn (WHO-PCDD/F + dl-PCB-TEQ) | 12 ng/kg świeżej masy | 10 ng/kg świeżej masy |
| Suma wskaźnikowych polichlorowanych bifenyli (ndl-PCB) | - | 300 µg/kg świeżej masy |
| Wątroba rybia i produkty z niej otrzymywane | ||
| Suma dioksyn + dl-PCB | - | 20 ng/kg świeżej masy |
| Suma wskaźnikowych PCB (ndl-PCB) | - | 200 µg/kg świeżej masy |
| Badany materiał | WHO-PCDD/F-TEQ [ng/kg] | WHO-PCDD/F + dl-PCB-TEQ [ng/kg] | ndl-PCB [µg/kg] |
|---|---|---|---|
| Tkanka mięśniowa ryb | |||
| Dorsz | 0.08 | 1.05 | 0.4 |
| Śledź | 1.2 | 2.5 | 17.7 |
| Szprot | 2.2 | 4.68 | 35 |
| Łosoś bałtycki | 3.5 | 9.5 | 44.7 |
| Karp | 0.08 | 0.14 | 1.4 |
| Pstrąg | 0.07 | 0.39 | 5.3 |
| Mintaj | 0.007 | 0.015 | 0.023 |
| Sola | 0.009 | 0.03 | 0.15 |
| Panga | 0.011 | 0.016 | 0.03 |
| Tilapia | 0.019 | 0.03 | 0.12 |
| Produkty rybne | |||
| Makrela wędzona | 0.24 | 0.84 | 12.1 |
| Szprot wędzony | 3.6 | 8.3 | 30.9 |
| Śledź wędzony | 0.66 | 1.44 | 9.5 |
| Łosoś bałtycki wędzony | 4.53 | 13.12 | 42.7 |
| Łosoś norweski wędzony | 0.34 | 1.71 | 12.6 |
| Pstrąg wędzony | 0.12 | 0.58 | 4.9 |
| Filety ze śledzia solone | 0.58 | 1.22 | 7.8 |
| Płaty śledziowe marynowane | 1 | 2.07 | 19.2 |
| Makrela opiekana w occie | 0.41 | 1.37 | 10.1 |
| Konserwy | |||
| Szprot w pomidorach | 1.8 | 4.1 | 23.5 |
| Szprot w oleju | 2.6 | 5.6 | 35.7 |
| Śledź w pomidorach | 1.9 | 3.6 | 20.8 |
| Śledź po gdańsku | 1.8 | 3.6 | 24.7 |
| Tuńczyk w oleju | 0.36 | 0.39 | 9.1 |
| Makrela w pomidorach | 0.28 | 0.9 | 6.7 |
| Makrela w oleju | 0.33 | 1.09 | 9.7 |
| Sardynka w oleju | 0.68 | 2.96 | 12.8 |
| Paprykarz szczeciński | 0.7 | 1.6 | 9.7 |
Zmiany zawartości dioksyn + dl PCB w rybach bałtyckich
