Najbardziej charakterystyczne zanieczyszczenia występujące w rybach:
- Pestycydy chloroorganiczne
- Polichlorowane bifenyle – PCB
- Metale toksyczne – Cd, Pb, Hg
- Dioksyny i dioksyno podobne polichlorowane bifenyle – dl-PCB
- Histamina
- WWA w produktach rybnych
Dioksyny + dl-PCB – zanieczyszczenia organiczne najbardziej charakterystyczne dla ryb.
W jaki sposób możemy być narażeni na dioksyny:
- Poprzez oddychanie zanieczyszczonym powietrzem – dioksyny poprzez płuca dostają się do krwioobiegu
- Z żywnością (do 90 %) pobrania – dioksyny do krwioobiegu przedostają się z jelita
- Kontakt przez skórę z materiałem skażonym dioksynami
Kumulują się następnie głównie w tłuszczu.
Wydalanie dioksyn z organizmu – głównie z kałem, nieznacznie z moczem a także z mlekiem karmiących matek
Toksyczne działanie dioksyn zależy od:
- pobranej dawki, czasu ekspozycji na dioksyny,
- sposobu wejścia w kontakt z dioksynami (przez skórę z gleby, przez układ oddechowy, z żywnością),
- współdziałanie z innymi zanieczyszczeniami,
- wieku, płci, stylu życia,
- stanu zdrowia.
Wskaźnik narażenia konsumenta na zanieczyszczenia – PTWI – tymczasowa tolerowana dawka tygodniowego pobrania – pierwiastka lub związku toksycznego ze wszystkich źródeł, bez szkody dla zdrowia.
Pierwiastek lub związek | Na kg masy ciała/tydzień | Osoba 70kg /tydzień |
---|---|---|
Ołów | 0,025 mg | 1,75 mg |
Kadm | 0,007 mg | 0,49 mg |
Rtęć | 0,0016 mg | 0,12 mg |
Arsen | 0,025 mg | 1,75 mg |
DDT | 0,035 mg | 2,45 mg |
PCB wskaźnikowe | 0,007 mg | 0,49 mg |
Dioksyny + dl-PCB | 14 pg WHO-TEQ | 980 pg WHO-TEQ |
Związki cynoorganiczne | 0,7 µg | 0,049 mg |
Kraj | Ryby | Mięso | Pr. mleczne | Jaja | Inne prod. |
---|---|---|---|---|---|
Australia | 39 | 11 | 31 | 2 | 8 |
Polska | 7 | 43 | 35 | 9 | 6 |
Finlandia | 63 | 6 | 16 | 4 | 11 |
Włochy | 35 | 32 | 26 | 7 | |
Holandia | 2 | 20 | 39 | 4 | 35 |
Nowa Zelandia | 7 | 40 | 19 | 24 | |
Nowegia | 46 | 14 | 22 | 12 | 6 |
Szwecja | 34 | 31 | 19 | 2 | 14 |
Anglia | 6 | 20 | 25 | 4 | 45 |
USA | 7 | 53 | 35 | 3 |
Ile możemy zjeść wybranych gatunków ryb i produktów rybnych tygodniowo, aby nie przekroczyć PTWI w odniesieniu do rtęci i dioksyn.
Gatunek ryby | Ilość ze względu na rtęć | Ilość ze względu na dioksyny +dl-PCB |
---|---|---|
Dorsz bałtycki | 2.370 g | 950 g |
Śledź bałtycki | 1.700 g | 400 g |
Łosoś bałtycki | 2.120 g | 105 g |
Karp | 3.000 g | 7.000 g |
Pstrąg | 2.040 g | 2.500 g |
Mintaj | 11.700 g | 65.000 g |
Sola | 2.340 g | 32.700 g |
Panga | 20.740 g | 61.250 g |
Tilapia | 22.900 g | 51.500 g |
Produkt rybny | Ilość ze względu na rtęć | Ilość ze względu na dioksyny +dl-PCB |
---|---|---|
Szprot w pomidorach | 7.000 g | 240 g |
Tuńczyk w oleju | 1.670 g | 2.510 g |
Sardynka w oleju | 4.670 g | 330 g |
Makrela wędzona | 2.235 g | 1.170 g |
Łosoś bałtycki wędzony | 1.580 g | 75 g |
Łosoś norweski wędzony | 2.800 g | 570 g |
Szprot wędzony | 4.350 g | 120 g |
Marynowane płaty śledziowe | 2.140 g | 475 g |
Gatunek | Roczne spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe pobranie dioksyn + dlPCB [pg] | % PTWI |
---|---|---|---|---|
Śledź | 1100 | 21 | 52.5 | 5.35 |
Szprot | 400 | 7.7 | 36.2 | 3.67 |
Makrela | 400 | 7.7 | 0.23 | 0.02 |
Łosoś bałtycki/troć | 10 | 0.19 | 1.81 | 0.18 |
Łosoś norweski | 400 | 7.7 | 10.54 | 1.08 |
Pstrąg | 300 | 5.8 | 2.26 | 0.23 |
Karp | 200 | 3.8 | 0.53 | 0.05 |
Mintaj | 1400 | 26.9 | 0.4 | 0.04 |
Panga | 400 | 7.7 | 0.12 | 0.013 |
Dorsz | 300 | 5.8 | 6.09 | 0.62 |
Morszczuk | 200 | 3.8 | 0.12 | 0.012 |
Pozostałe | 700 | 13.5 | 0.26 | 0.026 |
RAZEM | 5810 | 111.79 | 110.86 | 11.29 |
Gatunek | Roczne spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe pobranie rtęci [µg] | % PTWI (70kg) |
---|---|---|---|---|
Śledź | 1100 | 21 | 1.38 | 1.23 |
Szprot | 400 | 7.7 | 0.2 | 0.18 |
Makrela | 400 | 7.7 | 0.39 | 0.34 |
Łosoś bałtycki/troć | 10 | 0.19 | 0.01 | 0.009 |
Łosoś norweski | 400 | 7.7 | 0.31 | 0.28 |
Pstrąg | 300 | 5.8 | 0.32 | 0.28 |
Karp | 200 | 3.8 | 0.14 | 0.13 |
Mintaj | 1400 | 26.9 | 0.25 | 0.22 |
Panga | 400 | 7.7 | 0.04 | 0.04 |
Dorsz | 300 | 5.8 | 0.27 | 0.24 |
Morszczuk | 200 | 3.8 | 0.02 | 0.02 |
Pozostałe | 700 | 13.5 | 0.64 | 0.57 |
RAZEM | 5810 | 111.79 | 3.97 | 3.54 |